Dr Hạnh hôm nay sẽ chia sẻ về Rạn da, một tình trạng sẹo phổ biến gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng tâm lý. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị rạn da thông thường như thoa thuốc, thoa kem không thực sự hiệu quả. Vì thế bài viết của BS sẽ cung cấp thông tin về các phương pháp hiệu quả như Laser CO2,… để mọi người biết cách lựa chọn.
Rạn da là vì và vì sao bị rạn da?
Rạn da (striae distensae-SD), là tình trạng da khi bị kéo dãn hoặc co lại một cách đột ngột. Sự thay đổi đột ngột này gây rách các sợi collagen và elastin, những thành phần quan trọng trong việc nâng đỡ da.
Khi lành vết rạn sẽ rất khó phục hồi hoàn toàn. Rạn da thường xuất hiện sau sinh, tăng cân quá nhanh, trong thời kỳ dậy thì, hoặc do tác động của thuốc chứa corticoid. Một yếu tố khác có thể đóng vai trò là dao động nồng độ hormone trong cơ thể.
Tóm lại rạn da là một tình trạng sẹo do co/giãn da quá mức vì thế rất khó để phục hồi hoàn toàn
Phân loại rạn da
Rạn da được phân loại thành hai loại chính là rạn da đỏ và rạn da dạng teo.
- Rạn da đỏ (Rạn da mới hình thành <1 năm): Rạn da đỏ là tình trạng rạn da gần đây, thường được xem là rạn da mới hình thành trong khoảng thời gian dưới 1 năm. Rạn da đỏ thường có màu sắc tươi sáng như màu đỏ, hồng hoặc tím. Đây là giai đoạn ban đầu khi da bị kéo dãn và các sợi collagen và elastin bị rách. Rạn da đỏ thường có khả năng phục hồi tốt hơn và dễ điều trị hơn so với rạn da dạng teo.
- Rạn dạng teo (Rạn da trắng, thường là lâu năm): Rạn dạng teo là tình trạng rạn da đã tồn tại trong một thời gian dài, thường là từ 1 năm trở lên. Rạn da dạng teo có màu sắc thường là màu trắng hoặc xám. Đây là giai đoạn khi da đã trải qua quá trình phục hồi, nhưng không thể hoàn toàn khôi phục lại như ban đầu. Các sợi collagen và elastin bị tổn thương và không thể phục hồi hoàn toàn. Rạn da dạng teo thường khó điều trị hơn và đòi hỏi những phương pháp điều trị tích cực và đều đặn để đạt được kết quả tốt nhất.
Rạn da đỏ
Rạn da trắng
Các vị trí thường xuất hiện rạn da:
- Vùng bụng: Rạn da trên vùng bụng là một trong những trường hợp phổ biến nhất, đặc biệt là sau khi mang thai hoặc tăng cân nhanh chóng.
- Vùng đùi: Rạn da trên đùi thường xuất hiện khi có sự thay đổi nhanh chóng về cân nặng hoặc do di truyền.
- Vùng ngực, hông, tay: Cả nam và nữ đều có thể do tăng cân hoặc giảm cân đột ngột.
- Vùng mông: Rạn da trên mông thường xuất hiện khi có sự thay đổi đột ngột về cân nặng hoặc do di truyền.
Lưu ý rằng rạn da có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, nhưng những vị trí trên đây là những nơi thường gặp nhất.
Các phương pháp điều trị rạn da hiệu quả hiện nay
Rạn da có mô học giống sẹo teo với các đặc điểm như da teo, mỏng thượng bì, mất mào thường bì, các bó sợi collagen sắp xếp song song (bình thường sắp xếp theo dạng đan lưới).
Vì thế rất khó điều trị cải thiện hoàn toàn và mỗi loại sẹo sẽ phù hợp với những phương pháp khác nhau, hiện nay các phương pháp điều trị rạn da bao gồm:
- Thuốc bôi: Tretinoin, Hyaluronic acid, glycolic acid
- Peel da, vi mài mòn, PRP (huyết tương giàu tiểu cầu)
- Công nghệ ánh sáng: Laser (CO2 Fractional, diode, Q-switched Nd: YAG), IPL/DPL,
- RF (Sóng radio cao tần)
Rạn da đỏ (Striae rubra):
Đối với rạn da đỏ, tức là vết rạn còn mới, đây là thời điểm vàng để điều trị rạn da. Thuốc bôi hiệu quả nhất là tretinoin, ngoài ra chúng ta có thể sử dụng laser hướng vào mạch máu như + Fractional Er+ PRP ,CO2 fractional
Rạn da dạng teo (Striae atrophicans):
Không có thuốc bôi nào mang lại hiệu quả điều trị, phương pháp có thể mang lại hiệu quả là laser co2 fractional, laser Er fractional, lăn kim RF, có hoặc không có sự phối hợp với PRP.
Nên lựa chọn phương pháp điều trị rạn da nào?
Dựa trên tổng quan của 14 nghiên cứu với sự tham gia của 651 đối tượng, đã được tiến hành để so sánh hiệu quả và mức độ hài lòng của các phương pháp điều trị rạn da.
Kết quả cho thấy, phương pháp điều trị phối hợp sử dụng sóng RF và thoa tretinoin đạt được hiệu quả và mức độ hài lòng cao nhất (84,5% hiệu quả và 95,7% hài lòng).
Đồng thời, phương pháp sử dụng sóng RF song cực cũng đạt hiệu quả và mức độ hài lòng khá cao (75,3% hiệu quả và 84,3% hài lòng). Ngoài ra, laser CO2 fractional và tretinoin bôi cũng cho thấy hiệu quả tương đối tốt trong điều trị rạn da.
Tuy nhiên, để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, hãy để BS thăm khám, đánh giá đúng tình trạng để lựa chọn các phương pháp phù hợp
Tóm lại, nên điều trị sớm. Hiệu quả nhất là công nghệ RF + tretinoin
Kinh nghiệm của Dr Hạnh trong điều trị rạn da
Dựa trên kinh nghiệm của Dr Hạnh trong việc điều trị rạn da quan trọng nhất vẫn là phòng tránh rạn da vì khi da đã bị rạn thì việc điều trị rất khó hết hoàn toàn
Phương pháp điều trị phối hợp sử dụng sóng RF và tretinoin đã được chứng minh là phương pháp hiệu quả nhất. Đây là một sự kết hợp giữa việc sử dụng sóng RF để kích thích tái tạo da và tretinoin để tăng cường quá trình này.
Tuy nhiên, trong thực tế laser CO2 fractional là lựa chọn phổ biến hơn vì đa phần các cơ sở đều trang bị sẵn. Phương pháp này sử dụng tia laser để xử lý vùng da bị rạn, kích thích sự sản xuất collagen và tái tạo da.
Và Dr Hạnh luôn lựa chọn đa phương pháp công nghệ cao, kết hợp các phương pháp khác nhau có thể tăng khả năng đạt được hiệu quả tốt hơn và cải thiện mức độ hài lòng của bệnh nhân.
Những câu hỏi thường gặp khi bị rạn da
Những cách phòng tránh rạn da là gì?
- Thực hiện tập thể dục đều đặn, duy trì cân nặng ổn định.
- Sử dụng kem dưỡng da và dầu dưỡng để duy trì độ đàn hồi của da. Đặc biệt là trong các thời điểm dễ rạn da như mang thai, tuổi dậy thì.
- Thường xuyên mát xa các vùng da dễ bị rạn
- Tránh căng da quá mức trong quá trình tăng cân nhanh chóng hoặc mang thai.
- Bổ sung thêm collagen trong chế độ ăn hoặc TPCN
Kem trị sẹo có trị được rạn da?
Kem trị sẹo có thể cải thiện một chút với rạn da đỏ nhưng không hiệu quả bằng tretinoin, hoặc các bạn có thể kết hợp cả hai.
Có nên tự điều trị rạn da tại nhà?
Rạn da cần các phương pháp công nghệ cao để điều trị hiệu quả, vì thế không nên tự điều trị rạn da tại nhà.
Những sai lầm nào khiến điều trị rạn da thất bại?
- Kỳ vọng quá cao về việc loại bỏ hoàn toàn rạn da.
- Sử dụng sản phẩm không đáng tin cậy và không có chỉ định từ BS.
- Thiếu kiên nhẫn trong quá trình điều trị.
- Bỏ qua phòng ngừa và không duy trì chế độ chăm sóc da thích hợp.
- Không tin tưởng BS điều trị trong quá trình điều trị.
Tài liệu tham khảo
- Lu H, Guo J, Hong X, Chen A, Zhang X, Shen S. Comparative effectiveness of different therapies for treating striae distensae: A systematic review and network meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2020;99(39):e22256. doi:10.1097/MD.0000000000022256
- https://www.aad.org/…/skin-hair…/skin-care/stretch-marks
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/jdv.13223