Tóc không chỉ giúp bảo vệ da đầu khỏi các tác nhân gây hại từ môi trường mà còn là yếu tố quyến rũ của phái nữ. Một mái tóc khỏe mạnh, chắc khỏe sẽ giúp bạn tự tin hơn trong cuộc sống. Hãy cùng Dr.Hạnh tìm hiểu về tóc cũng như các tình trạng bệnh lý thường gặp nhé.
Cấu Tạo Về Tóc
Tóc là những sợi protein dài, mảnh, được cấu tạo chủ yếu từ chất sừng keratin. Tóc có thể có nhiều màu sắc, kiểu dáng và độ dày khác nhau, được chia thành hai phần chính: nang tóc và thân tóc.
Nang tóc
Nang tóc là phần nằm dưới da đầu, nơi tóc bắt đầu mọc. Nang tóc chứa các tế bào sống được nuôi dưỡng bởi các mạch máu nhỏ. Mỗi người có khoảng 100.000 nang tóc trên da đầu. Nang tóc là nơi sản xuất các tế bào tóc mới, bao gồm cả các tế bào sắc tố tạo ra melanin. Lượng melanin được sản xuất bởi các tế bào sắc tố trong nang tóc sẽ quyết định màu tóc của mỗi người.
Cụ thể, nang tóc có chứa các tế bào sắc tố được gọi là melanocytes. Các tế bào này sản xuất melanin từ các axit amin tyrosine và phenylalanine. Melanin được vận chuyển đến các tế bào tóc đang phát triển, nơi nó tích tụ trong lớp vỏ của tóc.
Nang tóc được chia thành ba phần chính:
- Bầu nhú: Đây là phần nằm sâu nhất của nang tóc, chứa các tế bào gốc tóc. Các tế bào gốc tóc là những tế bào có khả năng phân chia và tạo ra các tế bào tóc mới.
- Vỏ nang: Đây là phần bao quanh bầu nhú, giúp bảo vệ các tế bào gốc tóc.
- Tuyến bã nhờn: Đây là tuyến nằm ở chân nang tóc, tiết ra dầu để bôi trơn tóc.
Thân tóc
Thân tóc là phần nằm trên da nơi chúng ta có thể nhìn thấy, được cấu tạo từ ba lớp chính:
Lớp tủy (medulla)
Là lớp trong cùng của thân tóc, được tạo thành từ các tế bào keratin. Lớp tủy chứa không khí và các chất béo, giúp tóc có độ bồng bềnh và mềm mại.
Lớp tủy thường chỉ có ở các sợi tóc dày. Ở những sợi tóc mỏng, lớp tủy có thể rất nhỏ hoặc không có. Điều này không ảnh hưởng đến độ khỏe mạnh của tóc. Tuy nhiên, nó có thể khiến tóc trông mỏng hơn và thiếu độ bồng bềnh.
Lớp vỏ (cortex)
Là lớp nằm giữa lớp biểu bì và lớp tủy, được tạo thành từ các sợi keratin xếp chồng lên nhau, tạo thành các bó sợi. Các bó sợi này giúp tóc có độ bền và khả năng chịu lực tốt.
Lớp vỏ chứa các sắc tố melanin (những hạt nhỏ có màu sắc), gồm hai loại chính: eumelanin và pheomelanin.
- Eumelanin có màu nâu hoặc đen, chịu trách nhiệm tạo ra màu tối của tóc. Người có lượng eumelanin dồi dào thường có màu tóc màu nâu hoặc màu đen.
- Pheomelanin có màu vàng hoặc đỏ, có chức năng tạo nên màu sáng, màu ấm cho tóc. Người có lượng pheomelanin cao thường có màu tóc màu nâu nhạt, nâu đỏ, vàng đến vàng nhạt.
Lượng melanin và cách phân bố của melanin trong lớp vỏ sẽ quyết định màu tóc của mỗi người. Người có nhiều eumelanin và ít pheomelanin sẽ có màu tóc đen. Người có lượng eumelanin vừa phải và lượng pheomelanin cao sẽ có màu tóc nâu. Người có lượng eumelanin thấp và lượng pheomelanin cao sẽ có màu tóc vàng.
Màu tóc cũng có thể thay đổi theo thời gian, do các yếu tố như tuổi tác, hormon và các yếu tố bên ngoài như ánh nắng mặt trời.
Để giữ cho màu tóc luôn tươi sáng, bạn nên sử dụng các sản phẩm chăm sóc tóc có chứa các thành phần dưỡng ẩm và bảo vệ tóc khỏi ánh nắng mặt trời.
Lớp biểu bì (cutin)
Là lớp ngoài cùng của thân tóc, được tạo thành từ các tế bào chết. Nó có tác dụng bảo vệ các lớp tóc bên trong khỏi các tác nhân gây hại từ môi trường.
Lớp biểu bì được cấu tạo từ các vảy xếp chồng lên nhau, giống như vảy cá. Các vảy này giúp tóc chống lại các tác nhân như bụi bẩn, hóa chất và nhiệt độ cao.
Lớp biểu bì cũng giúp tóc giữ được độ ẩm. Các vảy xếp chồng lên nhau tạo thành một lớp màng ngăn không cho độ ẩm thoát ra ngoài.
Thân tóc không có khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng từ bên ngoài. Vì vậy, chúng ta chỉ có thể cung cấp dưỡng chất cho tóc qua nang tóc. Các loại dầu xả, dầu dưỡng tóc chỉ có tác dụng làm mềm mượt tóc ở bên ngoài, không thể cung cấp dưỡng chất cho thân tóc.
Các Bệnh Lý Của Tóc Thường Gặp
Rụng tóc
Rụng tóc là tình trạng tóc rụng nhiều hơn mức bình thường, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi.
Các nguyên nhân gây rụng tóc:
- Di truyền: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây rụng tóc. Di truyền có thể khiến các nang tóc bị thu nhỏ và yếu đi, dẫn đến tóc rụng nhiều hơn.
- Nội tiết: Hormone androgen, đặc biệt là testosterone, có thể góp phần gây rụng tóc.
- Nhiễm trùng: Các bệnh nhiễm trùng da đầu như nấm tóc, có thể gây rụng tóc.
- Chấn thương: Chấn thương da đầu như bỏng hoặc tai nạn, có thể gây rụng tóc.
- Hóa chất: Hóa trị và xạ trị có thể gây rụng tóc.
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Genetics năm 2022 [1] đã xác định và tìm thấy được 28 biến thể gen mới có liên quan đến rụng tóc. Các gen này có thể giúp giải thích lý do tại sao một số người bị rụng tóc nhiều hơn những người khác.
Một số triệu chứng phổ biến của rụng tóc bao gồm:
- Tóc rụng nhiều hơn mức bình thường khi gội đầu, chải đầu hoặc vuốt tóc.
- Tóc thưa mỏng ở một số khu vực trên da đầu.
- Tóc rụng thành từng mảng.
Nếu bạn bị rụng tóc, điều quan trọng là phải đi khám bác sĩ da liễu để xác định nguyên nhân gây bệnh. Bác sĩ có thể chẩn đoán rụng tóc dựa trên tiền sử bệnh, khám sức khỏe và xét nghiệm da đầu. Một số phương pháp điều trị phổ biến:
- Thuốc: Có nhiều loại thuốc có thể giúp điều trị rụng tóc, bao gồm thuốc mọc tóc, thuốc chống androgen và thuốc ức chế miễn dịch.
- Liệu pháp laser: Có thể giúp kích thích sự phát triển của tóc mới.
- Phẫu thuật: Cấy tóc có thể được sử dụng để cải thiện vẻ ngoài của tóc.
Viêm nang lông
Đây là một tình trạng viêm nang tóc có thể gây đau, sưng và rụng tóc.
Nguyên nhân gây viêm nang lông:
- Nhiễm trùng: bệnh có thể do nhiễm trùng do vi khuẩn, vi rút hoặc nấm gây ra.
- Chấn thương: bệnh có thể do chấn thương từ việc cạo râu, nhuộm tóc hoặc uốn tóc.
- Thuốc: Một số loại thuốc như thuốc kháng sinh, có thể gây viêm nang lông.
- Bệnh lý: Viêm nang lông có thể là triệu chứng của một số bệnh lý, chẳng hạn như bệnh tiểu đường, bệnh vẩy nến hoặc lupus.
Nghiên cứu công bố trên tạp chí Journal of Investigative Dermatology năm 2021 [2] đã phát hiện một loại vi khuẩn mới Staphylococcus aureus có thể là nguyên nhân gây ra viêm nang lông. Nghiên cứu cho thấy rằng loại vi khuẩn này có thể gây ra viêm và tổn thương nang tóc, dẫn đến rụng tóc.
Một số triệu chứng phổ biến của viêm nang lông:
- Đau, sưng hoặc đỏ da đầu
- Mụn mủ hoặc nốt sần trên da đầu
- Ngứa hoặc châm chích da đầu
- Rụng tóc
Để giúp ngăn ngừa viêm nang lông, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:
- Giữ vệ sinh da đầu sạch sẽ.
- Tránh cạo râu, nhuộm tóc hoặc uốn tóc quá thường xuyên.
- Sử dụng các sản phẩm chăm sóc tóc dịu nhẹ, không gây kích ứng da đầu.
- Không chia sẻ đồ dùng cá nhân với người bị viêm nang lông.
Tóc khô, xơ
Tóc khô, xơ là tình trạng tóc thiếu độ ẩm, khiến tóc dễ gãy rụng, thường có các biểu hiện:
- Tóc bị rối, khó chải.
- Tóc bị chẻ ngọn.
- Tóc bị gãy rụng nhiều hơn mức bình thường.
Nguyên nhân gây tóc khô, xơ do nhiều yếu tố:
- Thiếu dưỡng chất: Tóc cần được cung cấp đủ các chất dinh dưỡng để phát triển khỏe mạnh. Khi thiếu các chất dinh dưỡng, tóc sẽ trở nên khô, xơ và dễ gãy rụng.
- Sử dụng hóa chất quá nhiều: Các hóa chất như thuốc nhuộm tóc, thuốc uốn tóc, thuốc duỗi tóc, có thể làm mất đi độ ẩm tự nhiên của tóc, khiến tóc trở nên khô, xơ và dễ gãy rụng.
- Các bệnh lý da đầu: như viêm da đầu, có thể khiến tóc bị khô, xơ và dễ gãy rụng.
Để cải thiện tình trạng tóc khô, xơ, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:
- Ăn uống lành mạnh, bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin B, sắt và kẽm.
- Sử dụng các sản phẩm chăm sóc tóc có chứa các thành phần dưỡng ẩm, chẳng hạn như dầu dừa, dầu ô liu, dầu argan.
- Tránh sử dụng hóa chất quá mức cho tóc.
- Bảo vệ tóc khỏi ánh nắng mặt trời.
Nếu tình trạng tóc khô, xơ nghiêm trọng, bạn nên đi khám bác sĩ da liễu để được tư vấn và điều trị phù hợp.
Tổng Kết
Tóc thể hiện cá tính và phong cách của phái nữ. Việc chăm sóc tóc không chỉ là làm đẹp mà còn là cách để bảo vệ sức khỏe của da đầu. Thông qua bài viết này, Dr.Hạnh mong muốn các bạn hiểu và chăm sóc tóc đúng cách, thông qua đó các bạn có thể sở hữu cho mình một mái tóc khỏe mạnh, dày mượt và tự tin hơn trong cuộc sống.
Tài Liệu Tham Khảo
[1] Heilmann-Heimbach, S., Henne, S., …, & Nöthen, M. M. (2022). Identification of novel genetic variants associated with male pattern baldness. Nature Genetics, 54(1), 121-128.
[2] Kapoor, P., Bloom, J. D., Montez, M. R., …, & Nöthen, M. M. (2021). Novel Staphylococcus aureus strain associated with folliculitis. Journal of Investigative Dermatology, 141(9), 2109-2119.